Schorzenia tzw. żółtej plamki ograniczają centralne pole widzenia, a tym samym utrudniają wykonywanie wielu codziennych czynności. Choroba AMD postępuje niezwykle dynamicznie. Pacjenci, którzy cierpią na jej wysiękową formę, mogą skorzystać w ramach NFZ z Programu Lekowego AMD. Kto kwalifikuje się do procedury? Jakie trzeba spełniać kryteria? Odpowiada lek. med. Kornelia Walkowicz, specjalista okulistyki z Weiss Klinik w Chorzowie.
AMD to zwyrodnienie plamki oka związane z wiekiem. Dotyka centralnej siatkówki, czyli obszaru, który odpowiada za to, co dzieje się właśnie w centralnym polu naszego widzenia, utrudniając chociażby czytanie, czy pisanie. AMD występuje w dwóch postaciach: niewysiękowej ( suchej ) i wysiękowej (mokrej). Pacjenci, którzy borykają się z tą chorobą, mogą korzystać Programu Lekowego AMD. Jak wygląda kwalifikacja, a także sam przebieg leczenia? Odpowiada lek. med. Kornelia Walkowicz.
Jakie kryteria musi spełnić pacjent, żeby zostać zakwalifikowany do Programu Lekowego AMD?
Lek. med. Kornelia Walkowicz: – Należy pamiętać, że program dotyczy tylko wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki. Postać krwotoczna, sucha lub bliznowata nie podlega leczeniu. Czasem zdarza się, że mamy do czynienia z formą mieszaną, czyli wysiękowo-krwotoczną. Jeśli krwotok nie dominuje w obrazie, to taki pacjent także może skorzystać z iniekcji.
Dodatkowe kryteria, które także trzeba spełniać, to wiek powyżej 45. roku życia. Należy też mieć potwierdzoną w badaniu OCT (optyczna koherentna tomografia) aktywną błonę neowaskularną, która jest stwierdzona także w angiografii fluoresceinowej bądź w badaniu angio-OCT. Wymagana ostrość wzroku do dali musi wynosić między 20 a 80 proc. i nie może być dominującego wylewu krwi, zwłóknienia czy zaniku w siatkówce. Dopiero te wszystkie czynniki umożliwiają skorzystanie z programu. To obecnie jedyna metoda leczenia wysiękowej formy AMD i aby w niej uczestniczyć trzeba otrzymać skierowanie od lekarzy specjalisty.
Jakich efektów powinien spodziewać się pacjent, który został włączony do tej procedury. O wyleczeniu raczej nie możemy mówić, natomiast wyjaśnijmy na jaki stopień poprawy może liczyć?
Jest to utrzymanie stabilizacji widzenia na określonym poziomie. Najczęściej jest ono uszkodzone w większym lub mniejszym stopniu. AMD to proces, który bardzo dynamicznie postępuje. W prawdzie nigdy nie dochodzi do całkowitego zaniewidzenia, bo obwodowa siatkówka jest sprawna. Natomiast utrata tego centralnego pola bywa bardzo uciążliwa, bo utrudnia codzienne czynności. Czasem zdarza się, że mimo wdrożenia programu lekowego ostrość wzroku pogarsza się pacjentowi do tej marginalnej i wówczas odstępujemy od leczenia. Każde postępowanie ma jakąś granicę możliwości. W takiej sytuacji pacjent trafia pod opiekę zespołu optyków, którzy proponują mu pomoce dla słabowidzących, ale też zespołu psychologów: dla wielu odnalezienie się w tych okolicznościach jest bardzo trudne.
Czy można mniej więcej oszacować czas leczenia wysiękowej formy plamki żółtej?
Każdy organizm reaguje indywidualnie, więc nie da się tego uśrednić. W niektórych przypadkach odpowiedź na lek następuje bardzo szybko. W innych jest bardzo powolna, czasem może trwać nawet kilka lat i wymagać comiesięcznego podawania leku.
Jak w takim razie wygląda proces leczenia?
W Centrum Okulistycznym Weiss Klinik podajemy pacjentom lek EYLEA. Jest on aplikowany w formie iniekcji dogałkowej do ciała szklistego. Pacjent co miesiąc jest monitorowany. Jeśli przez pierwsze trzy miesiące nadal stwierdzamy wysięk, to iniekcja odbywa się co miesiąc. Później lek jest podawany na żądanie w przypadku ponowienia się objawów i stwierdzenia ich występowania w trakcie kontroli.
Jeżeli przez 4 kolejne miesiące stwierdzamy brak nawrotu wysięku pacjent jest wyłączany z programu lekowego, dalej jednak jest pod kontrolą. W takiej sytuacji co 2-3 miesiące powinien powtarzać badania, żeby „trzymać rękę na pulsie” i reagować, kiedy zachodzi taka konieczność. Ponowna kwalifikacja odbywa się na takich samych zasadach jak poprzednio, czyli przeprowadza się badania OCT, angiografię( angio-OCT) i ponownie trzeba uzyskać zgodę pacjenta.
Z czym wiąże się sam zabieg iniekcji? Czy wiąże się to z dłuższym pobytem w klinice?
Pacjent musi przyjechać do nas na kilka godzin, ponieważ musi jeszcze przejść odpowiednią drogę od pobytu w gabinecie diagnostycznym, kontrolne badanie OCT, przez przygotowanie, do przeprowadzenia procedury w sali zabiegowej. Stąd wymaga to dłuższej chwili. Zabieg jest niebolesny, ponieważ przeprowadza go zespół doświadczonych lekarzy w znieczuleniu miejscowym.
Podanie zastrzyku musi nastąpić do zdrowego organizmu, dlatego nie można go przeprowadzać w trakcie przeziębienia, czy grypy. Wtedy istnieje ryzyko pojawienia się powikłania.
W przypadku AMD ważną rolę odgrywa też dieta, dlatego warto skonsultować ze specjalistą, jak powinien wyglądać jadłospis. Stosuje się też preparaty z luteiną, czy zespół antyoksydantów. Kwasy Omega 3 są bardzo pomocne w metabolizmie siatkówki i uzupełniają braki żywieniowe. Pacjenci we własnym zakresie mogą nawet w domu wykonywać też Test Amslera. Każdy wysięk powoduje w siatkówce wykrzywienie linii i pojawianie się plamy, co pozwala monitorować stan widzenia w obrębie centralnej siatkówki. Dzięki temu osoba, która stwierdza jakieś pogorszenie, może szybko zgłosić się na kontrolę. Lek. med. Kornelia Walkowicz to specjalista okulistyki, szczególnie w leczeniu schorzeń oczu u dzieci (od 8. roku życia) i dorosłych. W Weiss Klinik zajmuje się diagnostyką i leczeniem schorzeń oczu oraz kwalifikacją do zabiegów zaćmy, witrektomii, laserowej korekcji wad wzroku, zabiegów przeciwjaskrowych i innych. Absolwentka Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach. Doświadczenie zawodowe zdobywała m.in. w Górniczym Centrum Medycznym w Katowicach-Ochojcu, w Górnośląskim Centrum Medycznym w Katowicach (kierownik poradni jaskrowej) oraz w Prywatnym Szpitalu Korvita w Chorzowie (ordynator).
